^{دنیای گیاهان : میکوریزا پدیده ای است که برای اولین بار  ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﻓﺮﺍﻧﮏ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1885 ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪ. در ادامه با میکوریزا و نحوه عملکرد آن بر روی گیاهان آشنا شوید.Myco Rhiza}

 

 

^{ﻣﯿﮑﻮﺭﯾﺰﺍ ﭼﯿﺴﺖ؟}

^{ﻣﯿﮑﻮﺭﯾﺰﺍ ﺍﺯ ﺩﻭ ﮐﻠﻤﻪ (Myco ) ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻗﺎﺭﭺ ﻭ ( Rhiza ) ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺭﯾﺸﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻣﯿﮑﻮﺭﯾﺰﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻣﺸﺎﺭﮐﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﺰﯾﺴﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﻗﺎﺭﭺ ﻭ ﺭﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻩ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ . ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﺎﺭﭺ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﺦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺗﺎﺑﯿﺪﻩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﯿﺴﯿﻠﯿﻮﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺭﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻩ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﺰﯾﺴﺘﯽ ﻗﺎﺭﭺ ﻗﻨﺪ، ﺍﺳﯿﺪ ﻫﺎﯼ ﺁﻣﯿﻨﻪ ، ﻭﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ﻫﺎ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺍﺩ ﺁﻟﯽ ﺩﯾﮕﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮﺍﺩ ﻓﺴﻔﺎﺕ ﺧﺎﮎ ﺭﺍ ﺟﺬﺏ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﮔﯿﺎﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ. ﺍﮐﺜﺮ ﮔﯿﺎﻫﺎﻥ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯿﮑﻮﺭﯾﺰﺍﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻄﻮﺭ ﮐﻠﯽ 83 ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﭙﻪ ﺍﯼ ﻫﺎ ﻭ 79 ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﺗﮏ ﻟﭙﻪ ﺍﯾﻬﺎ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯿﮑﻮﺭﯾﺰﺍﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺤﺪﻭﺩﯼ ﺍﺯ ﮔﯿﺎﻫﺎﻥ ﺯﺭﺍﻋﯽ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯿﮑﻮﺭﯾﺰﺍﯾﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﯾﻦ ﮔﯿﺎﻫﺎﻥ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻫﺎﯼ ( Cruciferae ) ﻧﻈﯿﺮ ﺟﻨﺲ ﻫﺎﯼ (Sinpsis ، Brassica) ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ Chenopodiaceae ﺟﻨﺲ Beta ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ Polygonaceae ﺟﻨﺲ Fagopyrum ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ.}

^{رشته های قارچی مایکوریزا (به نام “هیفا”) در خاک در سیستم های ریشه رشد می کند و در جذب مواد مغذی و آب موثر تر از ریشه ها است. بیش از ۹۵ درصد از گونه های گیاهی زمین، یک رابطه همزیستی با قارچ های مفید مایکوریزا را تشکیل می دهند و طی چند صد میلیون سال گذشته این رابطه همزیستی را ایجاد کرده اند}

 

^{ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯿﮑﻮﺭﯾﺰﺍﯾﯽ}

^{ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮐﻪ ﮐﻼﻣﯿﺪﻭﺳﭙﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﺟﻮﺍﻧﻪ ﺯﺩﻩ ﻭ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯿﺴﯿﻠﯿﻮﻡ ﺍﻭﻟﯿﻪ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﺍﺳﭙﻮﺭ ﻗﺎﺭﭼﻬﺎﯼ ﻫﻤﺰﯾﺴﺖ ﺑﺎ ﺭﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎﻥ ﻫﻤﮕﺎﻣﯽ ﺟﻮﺍﻧﻪ ﻣﯽ ﺯﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺭﯾﺸﻪ ﻫﺎﯼ ﮔﯿﺎﻫﺎﻥ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺮﺷﺢ ﻣﻮﺍﺩ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﺭﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻩ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﻮﺍﻧﻪ ﺯﻧﯽ ﺍﺳﭙﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﺒﺐ ﺭﺷﺪ ﺟﻬﺖ ﺩﺍﺭ ﻣﯿﺴﯿﻠﯿﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺭﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎﻥ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﺷﻮﺩ. ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺍﺩ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ ﻫﯿﻒ، ﻣﻨﺸﻌﺐ ﺷﺪﻥ ﺁﻥ ﻭ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮐﻼﻑ ﻣﯿﺴﯿﻠﯿﻮﻣﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺗﺮﺷﺤﺎﺕ ﺭﯾﺸﻪ ﺍﺵ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﮔﯿﺎﻫﺎﻥ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﻓﺮﺍﺭ ، ﻣﻮﺍﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﺩﺭ ﺁﺏ ﻭ ﯾﺎ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺭﯾﺸﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﯿﻒ ﮐﻨﺎﺭ ﺭﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻩ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﺩ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺭﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻩ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﻣﯽ ﭼﺴﺒﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻫﯿﻒ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺭﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻩ ﻣﯿﺰﺑﺎﻥ ﻧﻔﻮﺫ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎﯼ ﺭﯾﺸﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.}

 

^{تاثیر قارچ های میکوریزا در رشد گیاهان} 

^{قارچ­های میکوریز می­توانند با افزایش کارایی آب مورد استفاده و جذب مواد معدنی، کاهش تنش­های خشکی و شوری موجب بهبود رشد و نمو گیاهان ­شوند. به­ منظور بررسی تاثیر سه گونه قارچ میکوریز آربوسکولار (Glomus intraradices، Glomus mosseaeو Glomus versiforme) بر پارامترهای رشد و نمو گیاه جعفری آفریقایی، آزمایشی  گلخانه ­ای با چهار تیمار (گیاه غیرمیکوریزی یا شاهد و گیاهان تلقیح شده با هر کدام از سه قارچ مذکور) و پنچ تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت. مقایسه میانگین­ها با استفاده از آزمون چند دامنه­ ای دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. نتایج نشان داد که گیاهان تلقیح شده با قارچ میکوریزا به­ طور معنی­ داری از رشد و نمو بهتری نسبت به گیاهان غیرمیکوریز برخوردار بوده و همزیستی بین قارچ میکوریز و گیاه میزبان (جعفری آفریقایی) باعث افزایش معنی­ دار (p 0.05) ارتفاع گیاه (تا سه برابر)، اندازه گل( 5/1 تا 5/2 برابر)، وزن تر(تا 3 برابر)، وزن خشک (بیش از سه برابر)، درصد کلونیزاسیون، غلظت فسفر ریشه و گلدهی زودرس­تر (14-15 روز) نسبت به شاهد در این گیاه شد. قارچ Glomus  versiformeاز لحاظ صفات ذکر شده، کارایی بالاتری نسبت به دو قارچ­ دیگر داشت. به نظر می­رسد درصد بالای کلونیزاسیون در این قارچ دلیل احتمالی کارایی بهتر این قارچ بوده است. بطور کلی این قارچ جذب آب و عناصر معدنی، توسط ریشه را بهبود می‌بخشد، به‌گونه‌ای که بسیاری از گیاهان بدون داشتن چنین روابط همزیستی، قادر به ادامه حیات نیستند. مهم‌ترین اثرات مفید رابطه هم‌زیستی میکوریزی شامل بهبود تغذیه گیاه، افزایش ۵۰ تا ۱۰ درصدی دسترسی به منابع آب و عناصر معدنی موجود در خاک برای گیاه میزبان، افزایش جذب عناصر معدنی کم تحرک در خاک به ویژه فسفر و عناصر کم مصرف از جمله آهن، روی، مس و منگنز، استفاده از سیستم آنزیمی فسفاتاز اسیدی و قلیایی برای تبدیل بخشی از فسفر آلی موجود در خاک به فرم قابل جذب گیاه، برقراری اثرات متقابل مثبت با میکرو ارگانیسم‎های حل کننده فسفات نا محول و انواع سنتز کننده مواد محرکت رشد گیاه، افزایش کارایی مصرف کودهای شیمیایی و کاهش هدر روی عناصر معدنی موجود در خاک از طریق آب شویی و روان آب‌های سطحی است}

^{کشت مایکوریزا}

^{مایکوریزا قارچ های مفید خاک هستند که ارتباط با ریشه های گیاه دارند. هیف های مایکوریزا یا ریشه های قارچی رشد بسیار سریع تر و طولانی تری از ریشه های گیاه می توانند داشته باشند.}

^{نحوه استفاده در کشت محصول}

^{در کشت مایکوریزا به اشکال مختلفی از قبیل کنار ریشه گیاه و احاطه شده با بذر و غیره انجام می شود}

^{عوامل بی اثر شدن مایکوریزا}

^{استفاده از قارچ کش های سیستمیک و فسفر بیش از ۱۵ ppm در خاک باعث کاهش عملکرد مایکوریزا می شود. توصیه می شود حداقل یک یا دو هفته قبل از کشت مایکوریزا و ۴-۵ هفته بعد از همزیستی مایکوریزا در صورت لزوم از قارچ کش ها و یا فسفر استفاده شود}